ชราสูตรที่ 6

ว่าด้วยชีวิตนี้น้อยนัก

[413] ชีวิตนี้น้อยนัก สัตว์ย่อม
ตายแม้ภายใน 100 ปี ถ้าแม้สัตว์เป็นอยู่
(100 ปี) ไซร้ สัตว์นั้น ก็ย่อมตายแม้เพราะ
ชราโดยแท้แล.
ชนทั้งหลายย่อมเศร้าโศก เพราะสิ่ง
ที่ตนยึดถือว่าเป็นของเรา สิ่งที่เคยหวงแหน
เป็นของเที่ยงไม่มีเลย บุคคลเห็นว่า สิ่งนี้มี
อันต้องพลัดพรากจากกันมีอยู่ ดังนี้แล้วไม่
พึงอยู่ครองเรือน.
บุรุษย่อมสำคัญสิ่งใดว่า สิ่งนี้เป็น
ของเรา จำต้องละสิ่งนั้นไป แม้เพราะความ
ตาย บัณฑิตผู้นับถือพระพุทธเจ้าว่าเป็นของ
เรา ทราบข้อนี้แล้ว ไม่พึงน้อมไปในความ
เป็นผู้ถือว่าสิ่งนั้น ๆ เป็นของเรา.
บุคคลผู้ตื่นขึ้นแล้ว ย่อมไม่เห็น
อารมณ์อันประจวบด้วยความฝัน แม้ฉันใด
บุคคลย่อมไม่เห็นบุคคลผู้ที่ตนรัก ผู้ทำกาละ
ล่วงไปแล้ว แม้ฉันนั้น.

บุคคลย่อมกล่าวขวัญกันถึงชื่อนี้ ของ
คนทั้งหลายผู้อันตนได้เห็นแล้วบ้าง ได้ฟัง
แล้วบ้าง ชื่อเท่านั้น ที่ควรกล่าวขวัญถึง
ของบุคคลผู้ล่วงไปแล้ว จักยังคงเหลืออยู่.
ชนทั้งหลายผู้ยินดีแล้วในสิ่งที่ตน
ถือว่าเป็นของเรา ย่อมละความโศก ความ
ร่ำไรและความตระหนี่ไม่ได้ เพราะเหตุนั้น
มุนีทั้งหลายผู้เห็นนิพพานเป็นแดนเกษม ละ
อารมณ์ที่เคยหวงแหนได้เที่ยวไปแล้ว.
บัณฑิตทั้งหลายกล่าวผู้ไม่แสดงตน
ในภพ อันต่างด้วยนรกเป็นต้น ของภิกษุผู้
ประพฤติหลีกเร้น ผู้เสพที่นั่งอันสงัด ว่า
เป็นการสมควร.
มุนีไม่อาศัยแล้วในอายตนะทั้งปวง
ย่อมไม่กระทำสัตว์หรือสังขารให้เป็นที่รัก
ทั้งไม่กระทำสัตว์หรือสังขารให้เป็นที่เกลียด-
ชัง ย่อมไม่ติดความร่ำไรและความตระหนี่
ในสัตว์หรือสังขารอันเป็นที่รักและเป็นที่
เกลียดชังนั้น.
เปรียบเหมือนน้ำไม่ติดอยู่บนใบไม้
ฉะนั้น หยาดน้ำย่อมไม่ติดอยู่บนใบบัว น้ำ

ย่อมไม่ติดอยู่ที่ใบปทุม ฉันใด มุนีย่อมไม่
ติดในรูปที่ได้เห็น เสี่ยงที่ได้ฟัง หรืออารมณ์
ที่ได้ทราบ ฉันนั้น.
ผู้มีปัญญาย่อมไม่สำคัญด้วยรูปที่ได้
เห็น เสียงที่ได้ฟัง หรืออารมณ์ที่ได้ทราบ
ย่อมไม่ปรารถนาความบริสุทธิ์ด้วย (มรรค
อย่างอื่น) ทางอื่น ผู้มีปัญญานั้น ย่อมไม่
ขึ้นดี ย่อมไม่ยินร้าย ฉะนี้แล.
จบชราสูตรที่ 6

อรรถกถาชราสูตรที่ 6

มีคำเริ่มต้นว่า อปฺปํ วต ชีวิตํ ชีวิตน้อยหนอ ดังนี้.
พระสูตรนี้มีการเกิดขึ้นอย่างไร ?
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงจำพรรษาอยู่ ณ กรุงสาวัตถี ทรง
พิจารณาถึงจารีตของพระพุทธเจ้าทั้งหลายในการเสด็จจาริกไปยังชนบทมีอาทิ
คือ ให้ถึงกามไม่มีโรค บัญญัติสิกขาบทที่ยังไม่ได้บัญญัติไว้ ทรมานเวไนย
สัตว์ เล่าชาดกเป็นต้น อันเป็นต้นเหตุให้เกิดเรื่องนั้น ๆ แล้วจึงเสด็จจาริก
ไปยังชนบท. พระผู้มีพระภาคเจ้า เสด็จจาริกไปโดยลำดับ ถึงเมืองสาเกต
ในตอนเย็น เสด็จเข้าไปยังป่าไม้อัญชัน. ชาวเมืองสาเกตทราบข่าวแล้วคิดว่า